Κυριακή μετά τήν Ὕψωση (γέροντος Δωροθέου)

ἑρμηνεία τοῦ κυριακάτικου Εὐαγγελίου

«Ὅστις ἐθέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν...»

Ἡ πορεία τοῦ ἀνθρώπου στήν ἕνωσή του μέ τόν Θεό εἶναι πορεία φυγῆς ἀπό τόν ἐγωκεντρισμό καί πορείας πρός τήν χριστοκεντρικότητα τῆς ὑπαρξῆς του. Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀλήθεια προσωποποιημένη καί ἡ ἐθελούσια βίωση τῆς ἀλήθειας εἶναι τό ζητούμενο. 

Κάθε ἄνθρωπος ἔχει ἕνα σταυρό. Ὁ σταυρός αὐτός μπορεῖ νά εἶναι μία ἀσθένεια μακροχρόνια, ἕνα προβλημα στήν οἰκογένεια, ἕνα παιδί στά ναρκωτικά, μία δυσκολία. Ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νά ἄρει τόν σταυρό του, δηλαδή νά διαχειρισθεῖ ἐν Χριστῶ ὅτι τόν θλίβει, νά ὑπομείνει, νά ἀκολουθήσει τόν Χριστό στόν δρόμο τοῦ σταυροῦ καί τοῦ πάθους.

Ὁ Κύριος εἶπε: «μή πλανᾶσθαι, ἐν τῶ κόσμω θλίψεις ἕξετε. Ἐάν ἐμέ ἐδίωξαν καί ὑμᾶς διώξουσι, ἀλλά θαρσεῖτε ἐγώ ἐνίκησα τόν κόσμον». Εἶναι λοιπόν ἀναπόφευκτο γεγονός ἡ παρουσία δυσκολιῶν στήν ζωή. Ὁ Χριστός μᾶς προειδοποίησε νά κτίσουμε τήν οἰκία μας σέ σταθερό ἔδαφος, νά ἔχουμε Αὐτόν γιά θεμέλιο, καί ὄχι τήν ἄμμο. Γιατί ὅταν πνεύσουν ἄνεμοι καί θύελλες θά πρέπει νά ἀντέξει. Δέν εἶπε ἐάν πνεύσουν οἱ ἄνεμοι ἀλλά ὅταν πνεύσουν. Κάθε ἔργο θά δοκιμασθεῖ καί τίποτε δέν θά μείνει κρυφό. Μᾶς συμφέρει λοιπόν νά βασίσουμε τήν ζωή μας στόν Χριστό.

Προϋπόθεση γιά ὅλα αὐτά εἶναι ἡ ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ, νά μήν ἀνήκει κανείς στόν ἑαυτό του. Αὐτό εἶναι τό δυσκολότερο μέρος τῆς πορείας. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει: «οὐκ ἀνήκετε ἑαυτοῖς, ἠγοράσθητε τιμῆς». Ὁ ἄνθρωπος ἔχει μία ροπή στήν ἡδονή, ἀπό ὅπου πηγάζει ἡ ὀδύνη, καί τείνει νά θεωρεῖ τόν ἑαυτό του, τούς ἄλλους ἀνθρώπους καί τά κτίσματα ὡς τόν κόσμο του. Πνευματική ἐνηλικίωση εἶναι νά διακρίνει τόν κτίστη καί ὄχι τά κτίσματα καί νά βγεῖ ἀπό τό ψεῦδος πού τόν δυναστεύει. Ὅταν, λοιπόν, ὁ Χριστός λέγει ὅτι ὅποιος θέλει νά σώσει τήν ψυχἠ του πρέπει νά τήν ἀπωλέσει αὐτό ἀκριβῶς ἐννοεῖ. Τό μεγαλύτερο ἐμπόδιο προκειμένου ὁ ἄνθρωπος νά μπορέσει νά ἀγαπήσει τόν Θεό καί τόν πλησίον εἶναι ἡ φιλαυτία. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά βγεῖ ἄπό τήν ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ του πού τόν καταδυναστεύει καί νά μπορέσει νά ἀγαπήσει μέ ἀνιδιοτέλεια. Νά ἀγαπήσει χωρίς ὠφέλεια ἤ σκοπιμότητα. Ἡ πορεία πρός τήν σωτηρία εἶναι μία πορεία πρός τήν ἀγάπη. Δέν θά μποροῦσε νά ἦταν διαφορετικά ἐφόσον ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη.

Ὁ σταυρός λοιπόν εἶναι ἕνα ἐπεισόδιο στήν πορεία γιά τήν ἀγάπη, τήν πορεία γιά τήν Ἀνάσταση. Γιά τούς λόγους αὐτούς ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι Σταυροαναστάσιμη. Ὁ Σταυρός εἶναι αὐτά πού πρέπει νά ἀπολέσει ὁ ἄνθρωπος γιά νά φθάσει στήν ἀγάπη. Φαίνεται ἀρχικά σάν θυσία ὅμως εἶναι ἕνα ἐλάχιστο τίμημα ἀγάπης γιά νά πλησιάσει κανείς τόν Θεό. Δέν εἶναι θυσία ὅπως ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ὅμως θυσία τοῦ «ἑαυτοῦ» πού μοιάζει ἐπώδυνη εἶναι ὅμως λυτρωτική. Ἀπό αὐτήν τήν ἄποψη ἡ ἐν Χριστῶ ζωή εἶναι ἀναγέννηση καί ὅπως εἶπε ο Χριστός στόν Νικόδημο εἶναι ἀπαραίτητος ὅρος γιά τήν αἰώνια ζωή. Ἡ ἐπίγεια ζωή εἶναι λοιπόν μία περίοδος μεταστροφῆς τοῦ ἔσω ἀνθρώπου, μία κίνηση πρός τόν Θεό καί τούς ἄλλους ἀνθρώπους, μία διαδικασία χριστοποίησης μέ σκοπό τήν θέωση.

Ὁ Θεός μέ τήν ἐνανθρώπιση τοῦ Λόγου ἀναδημιούργησε τόν κόσμο, ἐθέωσε τήν ἀνθρώπινη φύση καί ἀναμένει τήν μικρή δική μας συνέργια γιά τόν σκοπό αὐτό, τήν ἐθελούσια ἔμπρακτη ἀποδοχή τῆς εὐεργεσίας. Ὁ ἄνθρωπος προικισμένος μέ τό αὐτεξούσιο πρέπει ἐλεύθερα νά ἀποδεχθεί τήν σωτηρία του. Ὁ προσωπικός σταυρός εἶναι, λοιπόν, ἡ ἀποδοχή τοῦ σωτηρίου ἔργου τοῦ Χριστοῦ. Φαίνεται δύσκολο νά ταπεινώνομαι, νά ἀνταποδίδω μόνο καλό, νά ὑπομένω, στήν ούσία ὅμως αὐτό εἶναι ἡ ἔκφραση τῆς ἀγάπης μου πρός τόν Χριστό. Ὅπως ὁ Χριστός ὑπέμεινε τόν Σταυρό γιά τήν ὑπερβολική ἀγάπη πού μᾶς ἔχει ἔτσι καί ἡ θυσία τοῦ ἐγωισμού  εἶναι ἡ ἀνταπόδοση ἐκ μέρους μας τῆς ἄμετρης ἀγάπης του. Εἴμαστε ὅλοι σταυροφόροι ἐπειδή τόν ἀγαποῦμε καί δέν μπορεῖς νά ἀγαπήσεις χωρίς σταυρό. «Θυσία τῶ Θεῶ πνεῦμα συντετριμένον» καί ἡ συντριβή αὐτή προέρχεται ἀπό τήν θραύση τοῦ κελύφους τῆς φιλαυτίας, τῆς ψεύτικης ζωῆς, τῆς ὑποκρισίας. Ὁ σταυρός εἶναι ὁ θρίαμβος τῆς ἀγάπης.

Τό πολίτευμα μας εἶναι ὡς ἐκ τούτου σταυρικό. Οἱ φυλάσσοντες τόν πολίτευμα τοῦ Χριστοῦ διά τοῦ Σταυροῦ εἶναι οὐρανοπολίτες. Στόν κόσμο συγκρούονται δύο πνεύματα: τό κοσμικό καί αὐτό τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Σταυρός εἶναι ἀνοησία γιά τόν κόσμο, παραλογισμός. Ἔτσι ὅμως νικᾶται ὁ κόσμος μέ τήν μικρή καθημερινή μικρή ἤ μεγάλη θυσία ἀπό τήν μεριά μας. Ὁ Χριστός ἐνίκησε τόν κόσμο καί τό κοσμικό πνεῦμα, οἱ «συνεργοί» του ὅμως, ἕνας στρατός ἀθώων πού «ἐλογίσθησαν ὡς πρόβατα σφαγῆς» συνεχίζουν, μέ τήν χάρη του, τήν ἐποποιΐα τῆς ἀγάπης μέχρι τήν τελική κυριαρχία της.