H ἱστορικὴ μνήμη μέσῳ τῆς αἰωνόβιας «Ἁγίας Σοφίας» δὲν τιθασεύεται

Σταμάτης Πορτελάνος 

π. Καθηγητὴς Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων 

Ἐξόργισε ὅλη τὴ Χριστιανοσύνη, καὶ ὄχι μόνο, ἡ χθεσινὴ κενοφανὴς «φιέστα» τοῦ Τουρκικοῦ Φανατισμοῦ γιὰ τὴν ἅλωση τῆς Πόλης. Ὅμως ἡ ἱστορικὴ μνήμη μέσω τῆς αἰωνόβιας «Ἁγίας Σοφίας» δὲν τιθασεύεται. 

Τὸ ὅτι διάβασαν… ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ Κοράνι μέσα στὸ μνημεῖο Σύμβολο, Ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας τῆς Πόλης δὲν εἶναι μόνο βεβήλωση Οἰκουμενικοῦ μνημείου κληρονομιᾶς, ἀλλὰ καὶ

προσπάθεια ἀλλοίωσης τῆς ἱστορικῆς μνήμης. Ὁ Ναὸς αὐτὸς ἐσωκλείει λειτουργίες, προσευχές, ἀγωνίες ψυχῶν, ἱστορικὰ γεγονότα, δοξολογίες, καημοὺς καὶ μνῆμες ἄσχετες καὶ ἑτεροβαρεῖς μίας ἄλλης θρησκείας ποὺ ἴδια τὶς ἐκτόπισε, ὅπως καὶ τὸ συναφῆ πολιτισμό τους. Σὲ μία ἐποχὴ ποὺ ἡ λαίλαπα τῆς παγκοσμιοποίησης ἐπιχειρεῖ νὰ γκρεμίσει ἀναγωγὲς νοήματος ζωῆς ποὺ συνεπάγονται ἀντίσταση στὸ ἐφήμερο καὶ τὸν πεσιμισμό, οἱ διεθνεῖς Ὀργανισμοὶ μένουν θεατές, ἐνῶ ἐπαγγέλλονται ὅτι προασπίζουν τὸν παγκόσμιο πολιτισμό. Ποῦ εἶναι οἱ δυναμικὲς ἐπίσημες ἐγχώριες καὶ διεθνεῖς παραστάσεις, εὐαισθησίες καὶ οἱ κραυγὲς ἀγανάκτησης στὰ ἀδίκως καὶ ἀπολιτίστως τελούμενα; 

Τὸ σύμβολο πραγματοποιεῖ τὴν ἐκφραστικὴ λειτουργία ἑνὸς νοήματος καὶ γίνεται χῶρος ἐκφραστικὸς μίας παρουσίας, ἑνὸς Λόγου γιὰ τὸν ὁποῖο κατασκευάστηκε. Ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίας συμπυκνώνει τὴν ἄσκηση γιὰ τὴν ὄρθωση τοῦ κάλλους ἑνὸς ἀνατέλλοντος διαχρονικοῦ πολιτισμοῦ μὲ ἀέναο...

ἀγωγὸ τὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία. Ἀποτυπώνει μία ἱστορία ἀγώνων – αἰώνων γιὰ τὴν Οἰκουμενικὴ ἀλήθεια, γι’ αὐτὸ ἀποτελεῖ μνημεῖο ἱερὸ παγκόσμιας κληρονομιᾶς. Συμβάλλει στὴ σύνδεση τοῦ πεπερασμένου μὲ τὸ ἄπειρο, τοῦ Λόγου – ἄυλου - μὲ τὸ ὑλικὸ κόσμο, τοῦ σχετικοῦ μὲ τὸ ἀπόλυτο. Τὰ συμβολα σήμερα κινδυνεύουν νὰ ἀποκαθηλωθοῦν ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ τὰ προσεγγίζουμε. Ὅμως, εἶναι καθρέπτες ἀναγωγικοὶ μίας ἐσωτερικῆς ἀλήθειας καὶ ἀποτελοῦν ἀναβαθμὸ ἐπενεργὸ στὴ διαμόρφωση ταυτότητας καὶ συνείδησης. Ἐννοεῖται ὅτι τὰ σύμβολα ἀποβαίνουν ἀπαιδευσίας καὶ ἀνελευθερίας τεκμήριο, γίνονται ἀντὶ-κείμενα, ἀπολιθώματα ὅταν «συμβάλλουν» στὴν τυπολατρία καὶ ὄχι στὴν οὐσιαστικὴ σημασία ποὺ παραπέμπουν ὡς μηνύματα ζωῆς καὶ μετὰ-μόρφωσης. Ὁ Ναὸς τῆς Ἁγίας Σοφίας συμβολίζει καὶ συμπεριλαμβάνει ὅλο τὸ πάλεμα μίας περιόδου καὶ τὴν ἐσωτερίκευση καὶ ἐμπράγματη κορύφωση τοῦ Πνεύματος μίας ζωηφόρου Ἀλήθειας. Ὁ διαπολιτισμὸς δὲν εἰσπράττεται οὔτε πωλεῖται στὶς οἰκονομίες τῶν κρατῶν καὶ στὰ χρηματιστήρια, ἀλλὰ κυοφορεῖται καὶ διαλαμβάνεται στὰ «θρανία» τῶν ψυχῶν ἀπὸ τὶς ἐθνικὲς παιδεῖες ποὺ καλλιεργοῦν ἀνοιχτὰ πνεύματα σεβασμοῦ καὶ ἀγάπης τοῦ κάθε ἄλλου μὲ τὸν πολιτισμό του.