Γέροντος Δωροθέου: «Πνεῦμα ὁ Θεός...»

 
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ

μελέτη στό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα

Ὁ Κύριος ἀπεκάλυψε τόν ἑαυτό του στό κόσμο κατά τήν διάρκεια τῆς ἐπίγειας διακονίας του καί γιά κάθε ἕνα προσκηνυτή πού ἐπιθυμεῖ τήν θεογνωσία, ἡ Ὁρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει ἀπλανή ὁδό γνώσεως.

Ὁ ἄνθρωπος πάντοτε ἤθελε νά γνωρίσει τόν Θεό.

Οἱ πρωτόπλαστοι εἶχαν ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ, ὅμως τό προπατορικό ἁμάρτημα ἀμαύρωσε τό κατ’ εἰκόνα καί ἀκολούθησε μία μακριά περίοδος ὅπου ἡ γνώση τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ χάθηκε καί οἱ ἄνθρωποι ἐλάτρευαν τά κτίσματα ἀντί τόν κτίστη. Ὁ Θεός παρέδωσε τόν Νόμο στόν Μωϋσή σάν προπαρασκευή γιά τήν ἔλευσή του καί τελικά «ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσε ἐν ἡμῖν».  Στή διάρκεια τοῦ μυστικοῦ Δείπνου μᾶς παρέδωσε τήν ἀποκάλυψη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ καί σέ περιπτώσεις ὅπως τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς ἀπεκάλυψε τόν ἑαυτό του ἐκτενέστερα. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἀνεφώνησε: «ἐξομολογούμαι σου Πάτερ ὅτι ἀπεκάλυψας αὐτά νηπίοις».

Ὁ Ἰησοῦς καί στή σημερινή περικοπή ὀνομάζει τόν Θεό Πατέρα. Ὁ Θεός δέν εἶναι ἕνα παντοδύναμο ἀλλά ἀπρόσιτο ὄν, ἀλλά εἶναι Πατέρας. Ἡ σχέση μας μαζύ του εἶναι σχέση τέκνων πρός τόν Πατέρα. Αὐτό προϋποθέτει τήν πατρική ἀγάπη, τήν στοργή, τήν πρόνοιά του πρός ἐμᾶς, τήν παιδεία Θεοῦ καί ἀσφαλῶς τό δικαίωμα τῶν τέκνων στήν κληρονομιά. Εἴμαστε, κατά τόν Παῦλο, υἱοί καί κληρονόμοι, ὁδηγούμαστε ἀπό τό κατ’ εἰκόνα στό καθ΄ὁμοίωση, ἡ πορεία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι μία πορεία πρός τήν οἰκείωση καί ἕνωση μέ τόν Θεό, μία πορεία πρός τήν θέωση. Ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἡ πρόσληψη τῆς ἀνθρώπινης φύσης στήν ὑπόσταση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἐπιτρέπει στόν ἄνθρωπο, ἐάν δεχθεῖ τόν Χριστό, νά γίνει κατά χάρη Θεός.

Ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα, δηλαδή ἄϋλος. Ἡ σχέση μας μαζύ του εἶναι πνευματική. Ἀσφαλῶς χρησιμοποιοῦμε ὑλικά μέσα στήν λατρεία μας ὅπως νερό γιά τό βάπτισμα, λάδι γιά τό εὐχέλαιο, τίμια δώρα γιά τήν θεία κοινωνία, ἐπειδή εἴμαστε χοϊκοί.  Ὅμως λατρεύουμε τόν Θεό πού ἀνήκει στόν πνευματικό κόσμο καί ἐδημιούργησε τόν παρόντα κόσμο, τόν χῶρο καί τόν χρόνο γιά μᾶς. Ὁ Θεός δέν περιορίζεται ἀπό τόν χρόνο εἶναι ἄχρονος, ἐδημιούργησε καί τόν χῶρο «ἀκαρεῖ» κατά τόν Ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης, εἶναι ἀληθινά ἐλεύθερος. Ὅμως, δημιούργησε καί ἐμᾶς ἐλεύθερους καί θέλει ἐλεύθερα νά τόν δεχθοῦμε καί νά τόν ἀγαπήσουμε. Ὁ Θεός δέν χρειάζεται θυσίες ζώων οὔτε κατοικεῖ σέ χειροποιήτους ναούς. Ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα, δηλαδή ἐλαφρύς ὡς μία πνοή ἀέρα, πανταχοῦ παρών.

Ὑπάρχουν δύο μέθοδοι θεογνωσίας ἡ καταφατική καί ἡ ἀποφατική. Μποροῦμε νά ποῦμε τί εἶναι ὁ Θεός, δηλ. παντοδύναμος, δημιουργός κλπ, ἀλλά μποροῦμε νά ποῦμε καί τί δέν εἶναι ὁ Θεός δηλ. ἄχρονος, ἄυλος καί τά τοιαῦτα. Μία τρίτη ὁδός θεογνωσίας εἶναι ἡ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ πού ἔχουν οἱ θεούμενοι ἄνθρωποι κάθε γενιᾶς, οἱ Ἅγιοι. Γι αὐτούς ὁ Θεός δέν εἶναι διδασκαλία ἤ γνώση ἐγκεφαλική ἀλλά εἶναι ἐμπειρία, ὅπως λόγου χάριν ἡ ὄραση τοῦ ἀκτίστου φωτός. Ὁ Θεός ἐπικοινωνεῖ μέ τόν κόσμο μέ τίς ἄκτιστες ἐνέργειές του πού εἶναι ἀπειράριθμες.  Χρειάζεται ὁ ἄνθρωπος νά καθαρθεῖ ἀπό τά πάθη προκειμένου νά ὁδηγηθεῖ στόν φωτισμό τῆς θεογνωσίας καί στήν θέωση. Ἡ ἕνωσή μας μέ τόν Θεό εἶναι ὁ σκοπός τῆς ἐπίγειας ζωῆς μας. Ὁ λόγος πού δημιουργηθήκαμε εἶναι νά γίνουμε κοινωνοί τῆς τέλειας ἀγάπης μεταξύ τῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τίποτε λιγώτερο.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει ὡς κέντρο της τόν Χριστό, δεσπόζει ὅμως καί ἡ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σέ ἀντίθεση μέ τόν χριστομονισμό τῶν λεγόμενων καθολικῶν καί πνευματομονισμό τῶν προτεσταντῶν. Τίς φοβερές αὐτές ἀλήθειες ὁ Θεός τίς ἀποκαλύπτει «νηπίοις», δηλαδή  σέ κάθε ἁπλή καί ἄδολη καρδιά. Ἀρκεῖ νά ἐνδιαφερόμαστε γι αὐτές ὅπως ἡ Σαμαρείτιδα τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς διήγησης, δηλαδή ἡ Ἁγία Φωτεινή.   

Ἀρχιμανδρίτου Δωροθέου Τζεβελέκα

''ΔΙΗΓΗΣΟΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΘΑΥΜΑΣΙΑ ΣΟΥ''

ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ στά κυριακάτικα Εὐαγγέλια

Θεσσαλονίκη, 2015