Ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας

Τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσοῦ Ἀθανασίου 

Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι ἕνα λαμπρὸ καὶ φαιδρὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν τὸ ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἀνοίγει καὶ μᾶς καλεῖ ὅλους μὲ πολλὴ χαρὰ καὶ προθυμία νὰ εἰσέλθουμε, γιὰ νὰ ἀγωνιστοῦμε περισσότερο καὶ νὰ προσφέρουμε τὸν χρόνο μας ὡς δῶρο στὸν Θεὸ διὰ τῆς μετανοίας καὶ τοῦ πνευματικοῦ ἀγῶνος.

«Ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας», ὅπως ἀκούγεται στὴν κατανυκτικὴ ἀκολουθία τοῦ ἑσπερινοῦ. Τώρα λοιπόν, εἶναι καιρὸς εὐπρόσδεκτος εἰς τὸν Θεό, καιρὸς σωτηρίας καὶ καιρὸς μετανοίας. Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ χαρακτηρίζεται γιὰ αὐτὴ τὴ χάρη τῆς μετανοίας, ἡ ὁποία ἑλκύει τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων. Γι’ αὐτὸ ἀπὸ τὴν πρώτη ἡμέρα τῆς Ἁγίας Τεσσαρακοστῆς ἡ Ἐκκλησία μας θέτει ὡς θεμέλιο τὴ μεταξὺ μας συγχώρηση. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ κατανυκτικὸς ἑσπερινὸς λέγεται ἑσπερινός τῆς συγχωρήσεως. «Ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμὶν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τὰ παραπτώματα ὑμῶν», ὅπως ὁ Χριστὸς μᾶς εἶπε. Γιατί κάθε ἀγώνας πνευματικὸς ἔχει ἀνάγκη τῆς παρουσίας τῆς Θείας χάριτος. Γιατί δὲν εἶναι ἕνας ἀγώνας ἀνθρώπινος. Ὁ ἀγώνας τῶν ἁγίων νηστειῶν δὲν εἶναι μία δίαιτα σωματική, τὴν ὁποία κάνει ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὴν ὑγεία του καὶ μὲ μόνη τὴ σωματική του δύναμη καὶ τὸ διατεταγμένο πρόγραμμα ποὺ ἔχει. Ἡ Ἁγία Τεσσαρακοστὴ ἔχει ἕνα ἄλλο νόημα. Τὸ νόημα τῆς ἐλεύσεως...

τῆς χάριτος στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, τῆς ἀποφυγῆς τῆς ἁμαρτίας, τοῦ νὰ σκοτώσει τὰ πάθη ποὺ σκοτώνουν τὴν ψυχή του καὶ νὰ βρεῖ τὸν φωτισμὸ τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ὁδηγηθεῖ στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ λοιπὸν μαζὶ μὲ τοὺς σωματικοὺς ἀγῶνες, μαζὶ μὲ τὸν κόπο καὶ τὸν ἀγώνα τῆς νηστείας χρειάζεται νὰ ἔχει τὴν ἐνίσχυση τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. 

Γι’ αὐτὸ μεταξὺ μας λαμβάνουμε συγχώρηση, ὥστε διὰ τῆς συγχωρήσεως καὶ μετανοίας τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο νὰ ἔρθει στὶς καρδιές μας καὶ νὰ ἀνοίξει τὰ μάτια μας, γιὰ νὰ ὁδηγηθοῦμε εἰς ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτωλότητάς μας καὶ νὰ στραφοῦμε στὸν Θεὸ καὶ νὰ ζητήσουμε τὴν ἄφεση τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν. Γιατί ἂν ὅλος αὐτὸς ὁ ἀγώνας δὲν καταλήξει εἰς ἐκζήτηση ἀφέσεως ἁμαρτιῶν καὶ εἰς τὴν εὐλογημένη κατάσταση τῆς μετανοίας, τότε δυστυχῶς παραμένει ἄκαρπος. Ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο οὐσιαστικὰ καθαρίζει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν καλλιεργεῖ εἶναι ἡ μετάνοια. Εἶναι ἡ αἴσθηση τῆς μετανοίας ἡ ὁποία εἶναι μὲ πόνο ποὺ γίνεται στὴν καρδιά μας καὶ μὲ πένθος καὶ δάκρυα καὶ ἀγωνία πολλή. Ἔχει ὅμως γλυκεῖς καρπούς, ἀφοῦ αἴρει ἀπὸ ἐμᾶς τὸν βαρὺ κλοιὸ τῆς ἁμαρτίας. Καὶ μᾶς ἐπισκέπτεται ξανὰ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία μᾶς ἀνακαινίζει, μᾶς ἐλαφρύνει καὶ μᾶς δίνει τὴν πρώτη ἐκείνη ὡραιότητα καὶ τὸ κάλλος τῆς δημιουργηθείσης εἰκόνος τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν ἑαυτό μας.

Αὐτὸς εἶναι ὁ ἀγώνας τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀγώνας μετανοίας. Ἡ νηστεία, οἱ ἀγρυπνίες, οἱ πολλὲς ἀκολουθίες, οἱ γονυκλισίες, οἱ ὀρθοστασίες, οἱ ἀναγνώσεις, σκοπὸ ἔχουν νὰ κατανύξουν τὴν καρδιά μας. Εἶναι σὰν βαριὰ πλήγματα, ποὺ ἐπιφέρει ὁ ἄνθρωπος πάνω στὴ σκληρὴ καρδιά του. Αὐτὴ ἡ πέτρινη καρδιά, ἡ ὁποία ἔγινε σκληρὴ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ δὲν βγάζει ἴχνος δακρύων γιὰ τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν της καὶ δὲν πονᾶ γιατί ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὸν Θεό, μὲ ὅλη τὴν ἀσκητικὴ ἀγωγὴ τῆς Ἐκκλησίας σπάζει καὶ χάνει τὴ σκληρότητά της. Ἀπ’ αὐτὴ τὴ θραύση ἐκπηδοῦν τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας ποὺ μᾶς καθαρίζουν, μᾶς ἀνακαινίζουν καὶ μᾶς φωτίζουν. Καὶ ἐνῶ στὴν ἀρχὴ εἶναι σὰν πῦρ ποὺ φλέγει, στὴ συνέχεια εἶναι φῶς ποὺ φωτίζει τὸν ἄνθρωπο, τὸν γλυκαίνει καὶ τὸν πληροφορεῖ ὅτι Χριστὸς ὁ Κύριος ὑπὲρ πάσαν ἄλλην γλυκύτητα τοῦ κόσμου τούτου.

Γι’ αὐτὸ ἂς ξεκινήσουμε αὐτὸ τὸ στάδιο μὲ πολλὴ προθυμία ὄχι μὲ δειλία. Αὐτὸς ποὺ φοβᾶται δὲν πρόκειται νὰ καταφέρει τίποτα. Γιατί ὁ δειλὸς δὲν ἔχει μέρος εἰς τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιατί νομίζει ὅτι ἐξαρτᾶται ἡ πορεία του μέσα ἀπὸ τὶς δικές του δυνάμεις. Ξεχνᾶ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ, ξεχνᾶ αὐτὸ ποὺ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἔλεγε: «πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμούντι μὲ Χριστῷ» Μπορῶ νὰ κάνω τὰ πάντα, ὄχι μόνος μου βέβαια, ὄχι μὲ τὶς δυνάμεις μου, ἀλλὰ μὲ τὸν Χριστὸ ποὺ μὲ δυναμώνει. Ἔτσι πρέπει νὰ εἰσερχόμαστε στὸ εὐλογημένο αὐτὸ στάδιο μετὰ χαρᾶς, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Χρυσόστομος καὶ σὰν λιοντάρια γεμάτα δύναμη καὶ ὁρμὴ νὰ μὴ φοβηθοῦμε οὔτε νὰ ἔχουμε σκέψεις ὅτι δὲν θὰ τὰ καταφέρουμε. Ὁ Θεὸς εἶναι μαζί μας, δὲν θὰ μᾶς ἀφήσει, θὰ μᾶς ἐνδυναμώσει. Δῶσε στὸν Θεὸ τὴν πρόθεσή σου καὶ θὰ πάρεις ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴ δύναμη νὰ ἐπιτελέσεις τὸ ἔργο αὐτὸ τῆς σωτηρίας σου.

Καὶ δὲν εἶναι μόνο ἔργο νηστείας. Ἂν δὲν καταφέρουμε νὰ νηστεύσουμε ὅπως ἡ Ἐκκλησία μας ὁρίζει, καὶ κάνουμε, κατόπιν εὐλογίας τοῦ πνευματικοῦ μας πατρός, οἰκονομία γιὰ τὴ σωματικὴ ἀσθένεια καὶ σωματικὴ ἀδυναμία, αὐτὸ δὲν ἔχει τόσο μεγάλη σημασία. Ἀλλὰ ποιὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ μᾶς ἐμποδίζει νὰ ταπεινωθοῦμε καὶ νὰ μετανοήσουμε; Δὲν χρειάζονται σωματικὲς δυνάμεις, νὰ εἶσαι νέος καὶ ἀκμαῖος, γιὰ νὰ ἔχεις ταπεινὸ φρόνημα καὶ νὰ μὴν ἁμαρτάνεις καὶ νὰ ἔχεις τὴν καρδιά σου συντετριμμένη. Οἱ πάντες, νέοι καὶ γέροι, ὑγιεῖς καὶ ἀσθενεῖς, δυνατοὶ καὶ ἀδύνατοι μποροῦμε αὐτὴ τὴ χάρη τῆς μετάνοιας, ποὺ γεννᾶται μέσα ἀπὸ τὴν ταπείνωση, νὰ τὴν ἔχουμε στὴν καρδιά μας. Αὐτὸ εἶναι ποὺ θέλει ὁ Θεὸς ἀπό μας, τὴ δική μας καρδιά. Θὰ τὸ καταφέρουμε αὐτό, ἂν ἀπελευθερώσουμε τὸν ἑαυτό μας ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῶν παθῶν.

Ἡ νηστεία εἶναι τὸ πρῶτο σκαλοπάτι, τὸ ὁποῖο μᾶς ὁδηγεῖ σ’ αὐτὴ τὴν ἀνδρεία κατάσταση, ποὺ κόβει τὰ δεσμὰ τῶν παθῶν. Καὶ στὴ συνέχεια νὰ προχωρήσουμε μὲ περισσότερο θάρρος στὸν πνευματικὸ ἀγώνα, νὰ ἀποβάλουμε τὴν κακία, τὴν πονηρία καὶ ὅλα ὅσα ἀμαυρώνουν τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Καὶ προπάντων ἂς ἐγκολπωθοῦμε τὴν ἁγία ταπείνωση. Ὁ ταπεινὸς μπορεῖ νὰ μετανοήσει, νὰ προσευχηθεῖ, νὰ ἀποκτήσει ὑγεία ψυχῆς καὶ σώματος. Ὁ ὑπερήφανος δὲν μπορεῖ νὰ μετανοήσει, δὲν μπορεῖ νὰ καταλάβει τὴν πραγματικότητά του, ἀφοῦ αἰσθάνεται ὅτι δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἀπὸ κανένα, δὲν αἰσθάνεται ποτὲ ἔνοχος. Πάντοτε ἔχει δίκαιο, δὲν ζητᾶ συγγνώμη καὶ πάντοτε βρίσκεται μέσα στὴ δικαίωση τοῦ ἑαυτοῦ του. Ἀλλὰ δυστυχῶς πάντοτε βρίσκεται μέσα στὸ σκότος τῆς ἀπουσίας τοῦ Χριστοῦ, γιατί ὁ Θεὸς κατοικεῖ σὲ ἁμαρτωλὲς καρδιές, ποὺ εἶναι ταπεινὲς καὶ μετανοοῦν ἀλλὰ ποτὲ σὲ ὑπερήφανες καρδιές. Στοὺς ὑπερηφάνους ἀντιτάσσεται. 

Ἂς λάβουμε λοιπὸν τὴν ἀπόφαση σ’ αὐτὴ τὴν εὐλογημένη περίοδο, μαζὶ μὲ τὴ σωματικὴ ἄσκηση τῶν ἁγίων νηστειῶν νὰ ἀγωνιστοῦμε περισσότερο στὴ μετάνοια. Νὰ βροῦμε τὴν εὐλογημένη κατάσταση τῆς μετανοίας, νὰ κλάψουμε μπροστὰ στὸν Θεό, νὰ ζητοῦμε τὸν Θεὸ τὸν ἴδιο καὶ βλέποντας πόσο ὁ Θεὸς μᾶς ἀγάπησε καὶ πόσο ἐμεῖς εἴμαστε μακριά Του, νὰ πονοῦμε. Αὐτὴ ἡ ἀπόσταση ἡ δική μας ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ εἶναι γιὰ μᾶς πόνος, δάκρυ, ἀγωνία προσευχῆς, ὥστε νὰ ζητοῦμε τὸν Θεὸ Πατέρα μας μέσα στὴν καρδιά μας. Καὶ νὰ εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ὁ Θεὸς θὰ ἔρθει στὴν καρδιά μας, νὰ μᾶς παρηγορήσει καὶ νὰ μᾶς πληροφορήσει γιὰ τὴ δική Του ἀγάπη καὶ τὴ δική μας σωτηρία.

Μέσα στὴν Ἐκκλησία δὲν ζοῦμε μὲ ψέματα καὶ οὐτοπίες, δὲν ζοῦμε μὲ ἠθικιστικὲς εὐσέβειες, ἀλλὰ ζοῦμε τὴν ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεὸς εἶναι παρὼν καὶ ὁ ἄνθρωπος καλεῖται νὰ ζήσει τὸν Θεὸ ὡς τὴ μεγαλύτερη ἐμπειρία τῆς ζωῆς του. Ἀπόδειξη ὅλοι οἱ Ἅγιοι ποὺ βίωσαν τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι θὰ εἴμαστε πραγματικὰ χριστιανοί, ὅπου τὸ Εὐαγγέλιο δούλεψε μέσα μας καὶ ἔδωσε καρποὺς καὶ μεταμόρφωσε τὴν ὕπαρξή μας καὶ τὴν ἔκανε ναὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ σκεῦος ἐκλογῆς τοῦ Θεοῦ.

(Ἀπόσπασμα ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας)
(Δημοσιεύθηκε στὸ περιοδικὸ “Παράκληση. Περιοδικὴ
Ἔκδοση Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ”, τεῦχος 65)

Πηγή