Τα κάλαντα είναι ελληνικό έθιμο, που από την αρχαιότητα έφθασε μέχρι τις μέρες μας.
Η προέλευση του εθίμου είναι άλλον διονυσιακή, καθώς στις αρχαίες διονυσιακές γιορτές τα παιδιά συνήθιζαν να τραγουδούν για την καλή χρονιά, κρατώντας ένα κλαδί ελιάς την «Ειρεσιώνη»,τυλιγμένο με μαλλί προβάτου, λευκό και κόκκινο , στολισμένο με καρπούς του φθινοπώρου, κάστανα καρύδια κ. α. το οποίο συμβόλιζε την ευφορία και τη γονιμότητα.
Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα και διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα).
Αρχικά η Εκκλησία απέρριψε τα κάλαντα ως ειδωλολατρικό έθιμο, στη συνέχεια το αποδέχτηκε και το αφομοίωσε σε τόσο μεγάλο βαθμό που κατέληξε να αποκτήσει καθαρά θρησκευτικό περιεχόμενο.
Στην εποχή του βυζαντίου ακούγονταν κάλαντα των Χριστουγέννων, με καθαρά θεολογικό περιεχόμενο, ακροστιχίδα με 24 στίχους ξεκινώντας από το Α ως το Ω και ψέλνονταν σε ήχο α΄ Πρώτο της βυζαντινής μουσικής, σε τετράσημο ρυθμό.Τα κάλαντα τα λεγόμενα βυζαντινά έχουν ως εξής :
Άναρχος Θεός καταβέβηκεν και εν τη Παρθένω κατώκοισεν
ερου ρεμ ερου ρεμ ρερου ρερου ρερου ρεμ
χαίρε Άχραντε.
Βασιλεύς των όλων και Κύριος ήλθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι
ερου ρεμ ερου ρεμ ρερου ρε και τενενά
χαίρε Δέσποινα.
Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε, τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε
ερου ρεμ ερου ρεμ ρερου ρερου ρερου ρεμ
χαίρε Άχραντε.
Δεύτε εν σπηλαίω θεάσασθαι, κείμενον εν φάτνη τον Κύριον
ερου ρεμ ερου ρεμ ρερου ρε και τενενα
χαίρε Δέσποινα.
Εξ ανατολών μάγοι έρχονται δώρα προσκομίζοντες άξια.
ερου ρεμ ερου ρεμ ρερου ρερου ρερου ρεμ
χαίρε Άχραντε.
Ζητούν προσκυνήσαι τον Κύριον, τον εν τώ σπηλαίω τικτόμενον.
ερου ρεμ ερου ρεμ ρερου ρε τε και τενενα
χαίρε Δέσποινα.
Ήνεγγεν αστήρ μάγους οδηγών, ένδον του σπηλαίου εκόμισεν.
Θεός Βασιλεύς προαιώνιος τίκτεται εκ κόρης Θεόπαιδος.
Ιδών ο Ηρώδης εθαύμασε την υπό των μάγων ακρίβειαν.
Κράζει και βοά πρός τους ιερείς τους δοξολογούντας τον Κύριον.
Λέγετε σοφοί και διδάσκαλοι άρα που γεννάται ο Κύριος.
Μάγοι τον κηρύττουν και λέγουσι Βασιλέα μέγα και Κύριον.
Τεριριριρεμ τεριριριρεμ τεμ και ανανες
χαίρε άχραντε, τεμ και νενενά χαίρε Δέσποινα.
Νύν Ηρώδης σήμερον ήκουσεν αληθείας θαύμα κι εθαύμασεν
Τεριριριρεμ τεριριριρεμ τεμ και ανανες
χαίρε άχραντε, τεμ και νενενά χαίρε Δέσποινα.
Ξένον και παράδοξον άκουσμα, και η συγκατάβασις άρρητος
Τεριριριρεμ τεριριριρεμ τεμ και ανανες
χαίρε άχραντε τεμ και νενενά χαίρε Δέσποινα.
Ο μακροθυμήσας και Κύριος, σώσαι τους εις Σε καταφεύγοντας
Τεριριριρεμ τεριριριρεμ τεμ και ανανες
χαίρε άχραντε τεμ και νενενά χαίρε Δέσποινα.
Ποιμένες ιδόντες εδόξαζον, δόξα εν υψίστοις εκραύγαζον.
ρήμα Ιωσήφ νύκτα ήκουσεν άγγελος Κυρίου ελάλησε.
Σήμερον γεννάται ο Κύριος και πάσα η κτίσις αγάλλεται.
Τάξεις των αγγέλων εξέστησαν επί το παράδοξον θέαμα
Υμνους και δεήσεις ανέμελπον τών πάντων Δεσπότην και Άνακτα.
Ερου ρεμ ερου ρεμ ερου ερου ρεμ
χαίρε άχραντε.
Φώς εν τώ σπηλαίω επέφανεν και τον κόσμον όλον εφώτισε
Άγιος, Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος.
Χαίρουσα ή φύσις αγάλλεται και πανηγυρίζει κι εύφραίνεται.
Ψάλλοντες Χριστόν τον Θεόν ημών τον εν τώ σπηλαίω τικτόμενον.
Άγιος, Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος.
Ώ παρθενομήτορ και Δέσποινα· σώζε τους εις Σε καταφεύγοντας.
Ερου ρεμ ερου ρεμ ερου ερου ρεμ χαίρε άχραντε.
Άγιος, Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος.
Έχουμε αλήθεια έναν θησαυρό στην κουλτούρα μας, στην παράδοσή μας, με βαθειά θεολογικά νοήματα, με ποιητική δομή, κάλαντα που μας εκφράζουν σαν λαό, όσον αφορά την Ορθόδοξη πίστη μας. Μήπως θα ήταν καλό να ξεκινήσει μια προσπάθεια να επαναφέρουμε τις παλιές καλές μας συνήθειες στη ζωή μας; Από το να λέμε τα Φραγγόφερτα κάλαντα, Τρίγωνα κάλαντα μες στη γειτονιά ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η πρωτοχρονιά, ή ο μικρός τυμπανιστής ,που στην ουσία δεν μας λένε και πολλά για το τόσο σημαντικό γεγονός της σωτηρίας μας, μήπως να αρχίσουμε να λέμε τα δικά μας κάλαντα, τα βυζαντινά;
Συντάκτης Γιάννης Κοτζάμπασης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου