Όταν έλθη η χάρις του Αγίου Πνεύματος εις τον άνθρωπον

Ὁσίου Μαξίμου Καυσοκαλύβη

Μεγάλη μορφή ησυχαστή είναι του οσίου Μαξίμου του Καυσοκαλύβη (+1365), του οποίου η συνομιλία με τον όσιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη αποτελεί σταθμό στη νηπτική γραμματεία. Αναφέρει λοιπόν πώς με τη βοήθεια της Θεοτόκου «άρχισεν η καρδία μου να λέγη από μέσα την προσευχήν, και ο νους μου να γλυκαίνεται εις την ενθύμησιν του Ιησού μου, και της Θεοτόκου μου, και να είναι πάντοτε μαζί με την ενθύμησιν αυτών, και πλέον από εκείνον τον καιρόν δεν έλειψεν η προσευχή από την καρδίαν μου… Εποθούσα την ησυχίαν πάντοτε, δια να απολαύσω πλέον περισσότερον τον καρπόν της προσευχής ο οποίος είναι μία αγάπη υπερβολική εις τον Θεόν, και μία αρπαγή του νοός προς τον Κύριον… Όταν έλθη η χάρις του Αγίου Πνεύματος εις τον άνθρωπον δια μέσου της προσευχής, τότε παύει η προσευχή· επειδή και ο νους κυριεύεται όλος από την χάριν του Αγίου Πνεύματος, και δεν ημπορεί πλέον να ενεργήση τας δυνάμεις του, αλλά μένει αργός, και υποτάσσεται εις το Άγιον Πνεύμα,
και όπου θέλει το Άγιον Πνεύμα τον πηγαίνει, ή εις αέρα άυλον θείου φωτός, ή εις άλλην θεωρίαν ανεκδιήγητον ή και πολλάκις εις ομιλίαν θεϊκήν και εν συντομία, καθώς θέλει το Πνεύμα το Άγιον, έτσι παρηγορεί τους δούλους του καθώς πρέπει εις τον καθένα, έτσι του δίδει και την χάριν του»

Στον βίο του Οσίου Μαξίμου του Καυσοκαλύβη διαβάζουμε την εξής συνομιλία του οσίου Γρηγορίου του Σιναϊτη με τον όσιο Μάξιμο:

«Ο άγιος Γρηγόριος, θέλοντας να επιβεβαιώσει τις δικές του διδασκαλίες, ρώτησε:

-Παρόμοιες αποκαλύψεις και οράματα προκαλούνται και από τους δαίμονες;

-Άλλα είναι τα σημάδια της δαιμονικής πλάνης και άλλα της θείας χάριτος, αποκρίθηκε ο όσιος Μάξιμος. Το πονηρό πνεύμα τής πλάνης, όταν πλησιάσει τον άνθρωπο, του συγχύζει το νου και τον εξαγριώνει. Σκληραίνει την καρδιά του και τη σκοτίζει. Προξενεί δειλία και υπερηφάνεια. Του αγριεύει την όψη, του ταράζει το μυαλό, του ανατριχιάζει ολόκληρο το σώμα. Του δείχνει και φανταστικό φως. Φως όμως όχι λαμπρό και καθαρό, αλλά ερυθρωπό. Προκαλεί έκσταση στο νου και τον παρακινεί να λέει άπρεπα και βλάσφημα λόγια.

Αυτός που κυριεύεται από το πνεύμα της πλάνης, θυμώνει πολλές φορές και οργίζεται. Ποτέ δεν ταπεινώνεται ούτε μετανοεί ούτε θλίβεται για τις αμαρτίες του, αλλά πάντοτε καυχιέται και κενοδοξεί για τα κατορθώματά του, χωρίς ντροπή και φόβο Θεού. Στο τέλος καταλήγει στην τρέλλα και στην οριστική καταστροφή. Είθε από την πλάνη αυτή να μας λυτρώσει ο Κύριος με τις ευχές σου.

Τα σημάδια της θείας χάριτος είναι τα εξής:

Όταν επισκιάσει τον άνθρωπο η χάρη τού Αγίου Πνεύματος, του συμμαζεύει το νου και τον κάνει προσεκτικό και ταπεινό. Του φέρνει τη σωτήρια μνήμη του θανάτου, των αμαρτιών, της κρίσεως και της αιωνίου κολάσεως. Έτσι δημιουργεί στην ψυχή κατάνυξη, πένθος και θρήνο. Τα μάτια ημερεύουν και δακρύζουν”